پیوند تاریخی ایل باصری استان فارس با ایلات گرمسار و سرخه سمنان

 ایل باصری از بقایای نژاد پارسی (ماد و پارس) ساکن جنوب ایران و معروف به پارسی ها بوده اند که مرور زمان آن را به پاساری و باصری تبدیل نموده است.  ییلاق این ایل عبارت است از سرحد چهار دانگه تا مجاورت پایتخت پارسها یعنی پاسارگاد . ایل راه آن ها از طریق راه ارتباطی پاسارگاد به تخت جمشید تنگ بلاغی و کمین است و قشلاق ایل بهترین مراتع در دشت های پر نعمت لارستان مانند دشت هرم از سحرگاه تا بنارویه و دشت گور و دشت موش می باشد.برخی از پژوهشگران بر این باورند که ریشه ی کلمه ی باصری از پاسارگاد گرفته شده که در ابتدا پاساری بوده و سپس معرب آن باصری شده است.البته این یک نظریه است و با این که مدرکی در این زمینه وجود ندارد ولی بیشتر بزرگان و پیران قبیله این موضوع را تأکید می کنند که باصری از پاساری گرفته شده است. [به گفته فردیک بارث در کتاب ایل باصری باصری ها ایلی چندزبانه هستند گروهی به زبان فارسی گروهی به زبان ترکی و بخش اندکی هم به زبا ن عربی صحبت می کنند و بخشی از آن ها ازخراسان به فارس مهاجرت کرده اند. باصری های اولیه به دو دسته بومی فارس، از نسل شاهقل و علی میرزا )شاخه علی میرزایی ( و مهاجران خراسان، از نسل وِیس)شاخه ویسی ( تقسیم می شوند. در برخی دوره ها زبان های عربی و ترکی نیز در ایل رواج داشته است.]۲[در میان عشایر کوچنده فارس ایل باصری طولانی ترین ایل راه هارا)۳۳۸ کیلومتر میان گرمسیر و سردسیر می پیماید. سنتاً قشلاق این طایفه در بلوک ]سروستان[،کربال وکوارو جهرم و ییلاقشان در بلوک سرحد اقلیدو ارسنجان وکمین بوده است.]۳[تیره های باصری عبارتند از: چاربنیجه، شکاری، علی قنبری، علی شاهقلی ,ننه عربي،علی حنای ،کلمبه،جوچىن ،میرزایی، ویسی.حسین احمدی، ایلخاص، ظهرابی، ملکی و... از زمان صفوی حکومت و ضابطی این ایل ضمیمه حکومت ایل عرب بود.. در فارسنامه تیره تربُر نیز جزء تیره های باصری آمده است.]۳  [در سال۱۳۱۳خورشیدی، ۲۵۰ خانوار از باصری ها به سمنان وگرمسارمهاجرت کردند. ۳۰ خانوار از آن ها در ۱۳۲۲ خ. به ایوانکی و سپس از آن جا به ورامین رفتند ودر روستاهای آن ساکن شدند.]۴[گروه هایی از تبار و تیره های باصری در زمان های متفاوت به ایلات و عشایر عرب فارس، لُر یاسوج کهگیلویه و تُرکقش بیشتر ساکنین روستای فروان سمنان را طوایف مختلف ایل الیکایی تشکیل می دهند که در اوبه های متعددی در همین منطقه زندگی می کردند. شغل آنهادامداری بود و به دلیل پراکنده بودن جمعیت در نقاط مختلف روستا و پیروی از شیوهٔ کوچروی، کدخدای روستای کهن آباد امور مربوط به مردم این منطقه را نیز سر پرستی می کرد و عنوان کدخدایی روستای فروان و کهن آباد و فروان را داشت. در آن زمان در مکان فعلی روستای فروان، کمتر از ۱۰خانوار سکونت داشتند که می توان آنان را بنیانگذاران اولیه روستا دانست. در حدود سال۱۳۱۵ تعداد ۸ باب ساختمان خشتی در قسمت شرقی روستا توسط دولت احداث و به منظور تشویق عشایر کوچنده ایلالیکایی به اسکان و توسعه کشاورزی به داوطلبانی از آنها تحویل شد. در اواسط دهه ۱۳۱۰و در زمان ریاست موسیو گاروبر خالص جاتخوار)گرمسار(، خیابان اصلی روستا احداث شد و با واگذاری زمین به مردم، به تدریج اهالی در این نقطه شروع به خانه سازی کرده و روستای کنونی فروان شکل گرفت. بنابراین روستا دارای بافت جدیدی است و قدمتی کمتر از یک قرن دارد. اراضی زراعی وسیع و مناسب اطراف فروان، کدخدای غیر بومی و اهل کهن آباد را واداشت عده ای از روستاییان محل سکونت خود را تشویق به نقل مکان و اقامت در فروان نماید. با توجه به موقعیت مناسب جغرافیایی روستای فروان، در مدت نسبتا کوتاهی تعداد قابل توجهی از خانوارهای عشایر علیکایی که که بطور پراکنده در حواشی مراتع کویری شرق روستا و در اوبه های قشلاقی سکونت داشتند، به فروان نقل مکان کردند و جمعیت روستا افزایش یافت به طوری که جمعیت آن در سال ۱۳۲۹ به ۵۹۶ نفر رسید. در طول نیم قرن اخیر تمامی ساکنان مزارع تابعه و روستاهای کوچک اطراف، شامل کهن تل )گندل(، خلخالیه)خلخال آباد(، چشمه شتر و رمضان قره به فروان مهاجرت کرده ودر این روستا ساکن شدند. عمده ترین دلایل این مهاجرت را پیوندهای طایفه ای و ایلی، مجاورت زمین های کشاورزی مهاجرین با روستای فروان و بالا بودن سطح آب هایزیر زمینی و غیر مسکونی شدن برخی از آنها بوده است. امروز بیشتر جمعیت فروان را تیره های مختلف ایل الیکایی تشکیل می دهد که به گویش الیکایی تکلم می کنند. علاوه برالیکایی ها، طوایف و فامیل های ساکن در فروان عبارتند از:*.سادات طبایی که اززواره اردستان به ورامین سپس از آنجا به روستای چهار قشلاق و بعد از مدتی به فروان آمدند*.عامری ها که در پشت راه آهن سکونت دارند که بنا به برخی نظرات دارای اصالت شیرازی هستند و عامری های زیر خط راه آهن که در زمان کدخدایی حاج صفر عامری به فروان نقل مکان کرده و ساکن شده اند.*.صبوری ها از روستای بیابانک سمنان به این روستا مهاجرت کرده اند.*.ایجی ها منسوب به روستای ایجاز توابع بخش سرخه شهرستان سمنان هستند جز باصری ها، وابسته به ایل باصری که یکی از پنج ایل خمسه فارس هستند که در اواخر حکومت قاجاریه)احمد شاه( و پس از در گیری های که بین آنها پیش آمد به گرمسار تبعید شدند.  تعدادی از باصری ها درگرمسارساکن شده و پس از مدت کوتاهی گروهی از آنان به فارس و موطن اصلی خود بازگشتند و در سال ۱۳۳۳ به جز چند خانوار که در فروان سکونت یافتند، بقیه به روستاهای شهرستان ورامین مهاجرت کردند.ایلات و طوایف ایل الیکایی منشأ ایل الیکایی »الیکا« است که از منطقه ای به همین نام درچالوسبه این منطقه آمده اند. این ایل شامل ۹ طایفه است که عبارتند از:گیلوری،قندالی، قاسمی،عاشوری،ابوالی)ابولی(،شاه حسینی،قنبری،گلینی،کاشانی. در طول دو سده اخیر خانواده های ایل زاده از ایلات بختیاری،عرب میش مست وقشقایی به این ایل ملحق شده و به گویش الیکایی )شبیه گویش مازندرانی به ویژه ساروی( سخن می گویند. الیکایی ها که عمدتاً در اوایل قرن حاضر در روستاهای دشت گرمسار اسکان یافته اند، بنیان روستاهای متعدد از جمله فروان، عدل آباد، نورالدین آباد، ده پیران، حاجی آباد، سهرابخانی، کهن تل )گندل(، رمضان قره، احمدآباد، غیاث آباد )نوده خالصه( را نهادند. بخشی از جمعیت الیکایی نیز شهرنشین شده و در شهرهایگرمسار و آرادان و یا شهرهای خارج از شهرستان )تهرانوورامین( به سر می برند. در حال حاضر مهمترین گروه عشایری شهرستان گرمساررا الیکایی ها تشکیل می دهند، که براساس سرشماری اجتماعی، اقتصادی عشایر کوچنده )تیرماه ۱۳۷۷( ۲۷۵ خانوار با جمعیت ۱۲۵۵ نفر به زندگی نیمه کوچ نشینی می پردازند. ییلاق آنها شامل ارتفاعات شمال گرمسار معروف به گیلورو مناطق ییلاقی فیروزکوه،دماوندو پلوردراستان تهران و قشلاق آنها حواشی کویر شرق و غرب گرمسارقرار دارد. درباره شناخت بيشتر ايل باصري اينجا كليك كنيد.  منبع و استکتاب هایی برای شناخت بیشتر ایل الیکایی-گویش الیکایی ، علیرضا شاه حسینی ، انتشارات بوستان اندیشه ، سمنان ، ۱۳۸۴ •ضرب المثلهای الیکایی ، علیرضا شاه حسینی ، با مقدمه استاد پناهی سمناهی ،انتشارات نقش بیان ، تهران ،۱۳۸۳ •کوچندگان سرزمین خورشید درخشان ) درآمدی بر شناخت ایل الیکایی گرمسار ( ، علیرضا شاه حسینی ، با مقدمه دکتر جواد صفی نژاد استاد دانشگاه تهران ، انتشارات نقش بیان ، تهران ، ۱۳۸۲ -آواز نی تا آوای ایل: سیری در تاریخ و فرهنگ مردم روستای فروان. ۱ 

منبع نوشته: http://www.pasargadia.ir/post/26

کپی کردن بدون ذکر منبع باعث کاهش رتبه وب شما در گوگل میشود.